به وب سایت روستای صومعه علیا خوش امدید

قوشاخ سالما در صومعه علیا(سوما)

پسران جوان یک دستمال بلند بدست میگیرند و میروند دنبال (قورشاخ سالاماخ)یعنی میروند و از بالا پشت بام فامیل و در و همسایه دستمالشان را داخل خانه ها اویزان میکنند تا صاحبخانه چیزهایی مثل آجیل جوراب و یا شال یا تخم مرغ و از این جور چیزها به عنوان تحفه ای داخل دستمالشان می بندند .

مراسم سقف پوشانی منازل

مراسم سقف پوشانی منازل روستائی در روستای صومعه علیا  که از آن به عنوان مراسم "دام باسدیرما " نام برده می شود از اهمیت زیادی در فرهنگ و مدنیت مردم صومعه علیا دارد.

راسم سقف پوشانی منازل و یا دام باسدیرما یکی از مراسم ویژه و منحصر به فرد موجود در این مناطق می باشد که بسیار زیبا و نمادی از کار و تلاش مشترک مردمان ساکن در این مناطق می باشد.صاحب خانه ابتدا و قبل از مراسم دام باسدیرما نسبت به تیرریزی سقف با همکاری همسایگان خود اقدام می نماید.یک روز قبل از اجرای مراسم بسته به ابعاد سقف مورد نظر چندین نفر از فامیل و همسایگان روستائی که توان کار کردن را داشته باشند،توسط صاحب منزل جهت همکاری و هم یاری به صورت شفاهی به این مراسم دعوت می گردند.

در روز اجرای مراسم تعدادی از آنها نسبت به آماده سازی کاه و گل و عده ای هم نسبت به حمل کاهگل در سبدهای چوبی به بالای پشت بام منزل مورد نظر اقدام می نمایند.چندین نفر نیز نسبت به جاسازی کاهگل و مسطح سازی سقف و یک نفر نیز به ماله کشی اقدام می نماید.شیب پشت بام نیز قبل از ماله کشی مشخص و در مرحله ی ماله کشی نهائی می گردد.

کسانی که برای این کار دعوت می گردند،هیچگونه اجر و مزدی از صاحب خانه نمی گیرند.مگر این که در این روز همسر و یا فرزندان بزرگتر صاحب خانه نسبت به تهیه ی صبحانه و ناهار و بعضا شام برای دعوت شدگان اقدام می نمایند.صبحانه را معمولا آش و ناهار را معمولا برنج آبکشی شده به همراه رشته و عدس و شام را عمدتا آبگوشت تشکیل می دهد.صاحب خانه از این غذاهای لذیذ برای تعدادی از اقوام و همسایگان نیز سهم(پای) می برد.در حین اجرای مراسم بایاتی ها و اشعار فولکلوریک بصورت دسته جمعی خوانده می شود. این مراسم با صلوات حاضرین به پایان رسیده و در پایان مردان پرتلاش دستهای همدیگر را به رسم اتحاد و همدلی می فشارند.

گولخ آسما در صومعه علیا(سوما)

رسمی که تا حدودی بین خانمها هست اینست که میروند و پشت در خانه فامیل فال گوش می ایستندکه به این کار به زبان محلی (گولخ آسما)میگویندو نیت میکنند که اولین حرفی که از دهان اهالی خانه در می آید به عنوان جواب نیتشان در نظر گرفته و بر می گردندو تفسیرش میکنند که مثلا این حرفی که گفته شد انشاالله خیر است.

چهل یاسین یا قئرخ یاسین

یکی دیگر از مراسم سال نو در صومعه علیا مراسم چهل یاسین است. این مراسم اغلب در مساجد اتفاق می افتد و روال آن به این

صورت است که درون تشت تمیز یا ظرف بزرگی آب چشمه ریخته و همه دور آن جمع شده و هر کس

یکبار( 40 نفر 40 تا) سوره یاسین را می خوانند و به آب فوت می کنند و با این نیت که سال نو را با برکت

شروع کنند، هرکس مقداری از آن را می خورد و یا اینکه زعفران را در آب حل کرده و سوره یاسین را با

آب زعفران 40 بار در کاغذ می نویسند بعد آن را درون آب می ریزند و بعد از کسانی که در محفل هستند

هر کسی مقداری از آن را برده و برای برکت به آب مورد مصرفی خود می‌افزاید یا به آب مصرفی حیوانات و

یا خمیر کردن آرد می‌افزاید، یا اگر مریضی داشته باشند به او می دهند تا شفا یابد.

ائو تمیزله مک 

مراسم خانه تکانی قبل از شروع سال نو و از اولین چارشنبه اسفند در صومعه علیا آغاز میشود و مردم

سعی میکنند تا شروع سال نو محل زندگی خود را از هر نوع آلودگی پاک کنند و برای ورود سال جدید

آماده کنند. مردم  معتقدند اگر خانه تا شروع تحویل سال نو تمیز و مرتب نشود در طول سال

جدید همانطور نامرتب خواهد ماند و تا پایان سال روی تمیزی به خود نخواهد دید.همچنین آذربایجانیها

معتقدند فرشته ها وارد خانه های کثیف نمیشوند.بهروز خاماچی در این باره میگوید:با توجه به اینکه این

منطقه یک منطقه سردسیری بوده و دود و خاکستر فراوانی به خود می دیده، زنان شهرها و بخصوص

روستاها با ایجاد محیط تمیز،شاداب و به دور ریختن خاکسترهای زمستان محل زندگی خود را برای

رسیدن سال جدید آماده می کنند. نکته ی جالب اینکه در زبان انگلیسی به خانه تکانی " Spring-Clean

"به معنای تحت اللفظی "تمیز کردن بهاری" می گویند که یاد آور خانه تکانی آذربایجانی ها برای بهار

است.

بویاقلی یومورتا(تخم مرغ رنگی)

یادش بخیر اون روزهایی که مادر بزرگ ها از یک ماه مونده به عید هر موقع پیاز پوست می کندند پوست پیازها رو نگه می داشتند تا شب عید تخم مرغ رنگ کنند! آخه اون موقع هیچ وسیله دیگری برای رنگ کردن نبود نه از آبرنگ و مداد رنگی و نه از سایر چیز ها خبری بود. یه پوست پیاز بود و تخم مرغ محلی! دیگه از اون بویاقلی یومورتاها آثاری نمونده و تخم مرغ های رنگی هم مدرن شده اند!

سایا و سایاچی لار

مراسم سنتی «سایا» از جمله زیباترین رسم‌های قدیمی مردمان صومعه علیا به مناسبت روزهای پایانی سال و آغاز سال نو است که از چندین ده روز مانده به عید نوروز برگزار می‌شود. برپا کننده این مراسم شخصی به‌ نام « سایاچی» است. وی در روزهای پایانی هر سال خانه به خانه می‌گردد و با خواندن شعرهایی مخصوص برای اهالی هر خانه‌، سالی پربرکت را آرزو می‌کند. او هم‌چنین روزهای مانده به عید را شمارش می‌کند و بدین جهت می‌توان گفت به احتمال زیاد، واژه « سایا»‌ از مصدر ترکی «سایماق» به معنای «‌شمردن» گرفته شده است. سایاچی‌ها در مقابل دعاهای خیر و شعرهای دوست‌داشتنی خود از صاحب‌خانه‌ها هدیه و انعامی را دریافت می‌کنند. این هدیه ممکن است گندم و جو و شیرینی و آجیل باشد یا مبلغی پول به سایاچی هدیه داده شود.وصف حال احشام و گوسفندان از دیگر نکته‌های جالب توجه شعرهای « سایا» است:

«سایا گلدی، گوردوزمی؟
سلامئنی، آلدئزمی؟
آننی قاشقا قوچ قوزونی
سایاچی‌پا، وئردیزمی؟»
ترجمه (سایا آمده او را دیدید؟ جواب سلام او را دادید؟ بره پیشانی قشقا را به ساپاچی دادید؟)
«بوسایا کیمدن قالئب؟
حضرت آدم دن قالئب
حضرت آدم گلنده
دونیا بونید اولاندا
موسی چوپان اولاندا
قئرمزی بوغدا بیننده
شیشلیگیمیز اویشدی » ترجمه این سایا از که به یادگار مانده است؟ از حضرت آدم بر جای مانده است در زمان آمدن حضرت آدم
و زمانی‌که بنیاد دنیا نهاد شد و زمانی‌که حضرت موسی چوپان بود و زمانی‌که گندم سرخ‌رنگ بر کشتزارها می‌رویید کباب روی سیخمان بره سه ساله است.)
«بو سایا یاخجی سایا
هم چشمه ‌یه، هم چایا
هم الودوزا، هم آیا
هم یوخسولا هم وارا» ترجمه: (این سایا، سایای خوبی بشود هم برای چشمه هم برای رود هم برای ستاره و هم برای ماه
هم برای فقیر و هم برای غنی) «جانئم آلا باش قویون
قارلی داغلار آش قویون
یاغئندان پیلو اولار
قورو دوندان آش قویون» ترجمه ای جان من گوسفند آلا باش از کوه‌های پوشیده از برف بالا برو از روغن تو پلو به عمل می‌آید
و از کشک تو آش طبخ می‌شود)
« جانئم بوشیشک قویون
یونی بیر دوشک قویون
بولامانی بول ایله
قئرئلدی اوشاق قویون» ترجمه: (ای جان من، بره دوساله که به اندازه پشم یک تشک پشم‌داری آغوزت را فراوان کن که بچه‌هایم تلف شدند)
«جانئم بوز آلا قویون
ایه‌ ن سنین سایاندان
اوغلونا قئز آلا قویون» ترجمه: (ای جان من گوسفند بوز آلا که در راه بی‌حال می‌شوی صاحبت در سایه تو برای پسرش زن اختیار کند)