به وب سایت روستای صومعه علیا خوش امدید

قایش قاپا در صومعه علیا(سوما)

بیش از چهار نفر در آن شرکت می کنند و کمرهای «قایش» خود را باز می کنند و دایره ای کمتر از قطر دو تا سه متر می کشند و یاران بازیکن به دو دسته تقسیم می شوند.

 یک قسمت در داخل دایره هر کدام روی یک کمر «قایش» برای محافظت می ایستند و گروه دوم در خارج سعی می کنند که با بیرون کشیدن آنها از دایره یا به شیوه ای دیگر کمرها را بربایند.

 در این موقع، اگر گروه داخل بتواند با پا به پا یا بدن (از کمر به پایین) بزند، می بازد و بازی عوض می شود و گروه داخل و خارج جای خود را عوض می کند و بازی به همین روش ادامه می یابد.

از بازیهای دیگر «چلینگ آغاج» ، «الک تولنگ» ، «لی لی» ،«تپیک دوشدی» که شبیه کاراته است. «بش داش» را که میان بچه ها – بخصوص دختران – رسم است با پنج سنگ کوچک بازی می کنند.

چیلینگ آغاج در صومعه علیا(سوما)

این بازی می تواند بین 2 الی چند نفر برگزار شود ابزار بازی شامل یک چوب بزرگ ( آغاج ) و یک چوب کوچک ( چلینگ ) است . این بازی که شور و حال زیادی دارد در بیشتر اوقات در روستاهای صومعه علیا در روز سیزده بدر بصورت دسته جمعی و خانوادگی بازی می شود که شور و حال بسیار زیاد و وصف ناشدنی دارد .

این بازی احیتاج به زمین وسیع دارد که بیشتر حالت طولی دارد تا مربع . نحوه بازی بدین صورت است که ابتدا نفرات به دو تیم مساوی تقسیم می شوند . بر اساس قرعه که بیشتر مواقع با شیر یا خط است مشخص می شود که کدام تیم اول باید پرتاب کننده چلینگ باشد . نفر اول باید طی ترتیب خاصی با روشهای مختلف اقدام به زدن چلینگ با آغاج کند . یک نفر با چوب بزرگ به چوب کوچکتر زده و آن را به دور دست می فرستند طرف مقابل می باید آن چوب کوچک را در هوا بگیرد و اگر موفق به گرفتن آن نباشد باید از همان نقطه ای که بر زمین افتاده  چنان پرت کند که به چوب بزرگ که در زمین و نقطه ثابتی قرار گرفته است اصابت کند در این صورت برنده است و گرنه بازی همچنان ادامه دارد و این بار یکی از اعضای گروه اول چوب کوچک را طوری در چاله ای جای می دهد یا روی سنگ می گذارد که موازی با خط طولی زمین بوده و لااقل یکی از لبه های آن آزاد باشد  و با چوب بزگ به قسمت آزاد چوب زده و هنگامی که چوب کوچک به هوا پرتاپ می شود با چوب بزرگ به آن زده و از آنجا به دور دست می فرستد هر چه ضربه محکمتر باشد بهتر است طرف مقابل می باید آن چوب کوچک را گرفته و یا  از همان نقطه ای که بر زمین افتاده چنان پرت کند که به چوب بزرگ که در زمین و نقطه ثابتی  قرار گرفته است اصابت کند در این صورت برنده است  و جای خود را با گروه اول عوض می کند در غیر این صورت  افراد گروه اول  سوار بر افراد داخل زمین می شوند . افراد گروه دوم تا موقع برنده شدن مجبور به سواری دادن به افراد گروه اول هستند. این بازی تحرک بیشتری دارد .

گوندوم گوندوم صومعه علیا(سوما)

این بازی دو نفره بوده که با تقسیم سه عدد سنگ ریـز و سه عدد چـوب کوچـک بین ایـن دو نفر انجام می پذیرد که ابتدا روی زمین خاکی، مکعب مربعی بطول 20 سانتی متر ترسیم می شود که هر نفر به نوبت در تقاطع این شکل، سنگ و یا چوب را جا گذاری می کند که در صورت غفلت یک نفر و تیزهوشی فرد دیگر اگر سه چوب و یا سه عدد سنگ بصورت ضربدری و یا بصورت طولی و یا عرضی قرار گیرند در اینصورت به صاحب برنده یک امتیاز داده می شود که در صورت جمع امتیاز 20 توسط یک نفر آن شخص برنده بازی خواهد بود.

آراداویردی در صومعه علیا(سوما)

این بازی به صورت دسته جمعی صورت می پذیرد به اینصورت که دو نفر به قرعه در فاصله 20 متری از هم قرار می گیرند و بقیه نفرات در فاصله بین این دو درست در خط محور واصل این دو نفر قرار می گیرند که این دو نفر توپی را بین این فاصله به یکدیگر پاس می دهند و در عین حال سعی می کنند تا توپ را به یکی از نفرات میانی زده و بدین صورت از میدان خارج نمایند و در این صورت اگر یکی از افراد میانی بتواند توپ را بدون برخورد به زمین با دو دست خود بگیرد یک امتیاز و یا یک جان می گیرد که با هر گرفتن یک جان و یک امتیاز به امتیازاتش اضافه شده و با هر تماس بدنی با توپ یک امتیاز از دست خواهد داد.

توپ عربی در صومعه علیا(سوما)

برای بازی توپ عربی از کوچه و یا میدان بهره می برند. در یک طرف خانه ای دایره ای شکل به قطر 3 متر بوسیله آب ترسیم می کنند و در طرف دیگر به فاصله 20 الی 30 متر نیز چنین کاری انجام می دهند نفرات موجود را به دو دسته تقسیم کرده و با قرعه گروه اول در داخل خانه اول می ایستند. دسته دیگر در سطح کوچه و یا میدان پراکنده می شوند، نفرات و گروهی که در درون خانه اول جای گرفته اند. به نوبت از درون خط داخل دایره بیرون آمده توپ کوچک را با ضربه ای به یک طرف پرتاب می نمایند و سپس با سرعت شروع به دویدن می نمایند تا خود را به خانه دوم برسانند. همزمان با این کار، چنانچه افرادی از آن گروه در خانه دوم بوده باشند با گامهای بلند به طرف خانه اول می دوند تا خود را بدانجا برسانند. بالاخره گروه رقیب سعی وافری می نمایند تا توپ کوچک را بدست آورده تا بدینوسیله کسانی را که در حال فرار از این خانه به آن خانه هستند بزنند. اگر این خواسته و هدف تحقق یابد و توپ به قسمتی از بدن یکی از فراریان اصابت کنـد، جــای دو گـروه عوض می شود بدین ترتیب که گروه بیرون از خانه به درون خانه می روند و گروهی که تا لحظاتی قبل در درون خانه بودند به بیرون آمده و در اطراف پراکنده می شوند و بازی به همین ترتیب ادامه پیدا می کند.

هفت سنگ در صومعه علیا(سوما)

در این بازی تعداد هفت سنگ را روی هم می گذارند و بعد نفرات موجود به دو گروه تقسیم می گردند که بعد از قرعه کشی بازی را شروع می کنند شروع کنندگان بازی (گروه اول) نوبت به نوبت توپی را به دست گرفته و به طرف سنگها می اندازند نشانه گیری باید بادقت هر چه تمامتر انجام یابد.اگر توپ به سنگها برخورد کند باید گروه اول پراکنده شوند تا گروه دوم که رقیب هستند بوسیله توپ آنها را نزنند. خطای در زدن افراد بوسیله توپ باعث می شود فرصت مناسب برای چیدن سنگها روی یکدیگر فراهم آید. برعکس اگر گروه دوم با زرنگی تمام افراد گروه اول را توانستند بزنند و آنها تا آن لحظه نتوانستند سنگها را روی هم بچینند بازنده شده و جای خود را به گروه دوم می دهند.

بئش داش (یک قل دوقل) در صومعه علیا(سوما)

در این بـازی پنج سنگ منـاسب به اندازه یک حبه قند یا فندق انتخاب نموده آنگاه قرعه کشی را انجام می دهند به ترتیب قرعه، اولین فرد بازی را شروع می نماید. 1- اول سنگها را به زمین می اندازند و سپس یکی از آنها را برداشته با بالا انداختن آن یک به یک سنگهای روی زمین را بر می دارد بلافاصله سنگ پرتاب شده به طرف آسمان را می گیرد. اگر موفق شد تمام سنگها را بگیـرد و حتــی یک قطعه نیز به زمین نیفتد، بازی را ادامه می دهد و گرنه کار را به نفر بعدی واگذار می کند. 2- در مرحله دوم تعداد چهار سنگ را به زمین می اندازد و به عدد دو تا دوتا بر می دارد. 3- در مرحله سوم چهار سنگ را انداخته سه سنگ را یک جا و یکی را به تنهایی برمی دارد. 4- دوباره چهارسنگ را بر زمین می اندازد و آنها را با هم برمی دارد. 5- جای سنگها را با حرکت انگشتان عوض کرده و دوتا دوتا برمی دارد. ــ 6- چهارسنگ را ردیف نموده و یک سنگ را در دست نگه می دارد و به سایر بازیگران می گوید:"شاه سنگ"را برگزینند. در حین بازی نباید به این سنگ دست یا سنگ دیگری برخورد نماید. در یک سمت بازیگر دست چپ خود را به صورت دروازه قرار می دهد و در سمت دیگر سنگها را می اندازد با دست راست آنها را به طرف دروازه می زند. اگر موفق شد تمام سنگها را بدون برخورد با "شاه سنگ"به دروازه وارد نماید و آنها را یکجا بقاپد بازی تمام می شود و او برنده معرفی می گردد. 7- لازم به توضیـح است به تمـامی مراحل فوق یک "کوما" گفته می شود و در ابتدای امر قرار گذاشته می شود مبنی بر اینکه هر کس بدون عیب و نقص تعداد 10 کوما را پشت سر بگذارد پیروز خواهد بود. در آن صورت تعداد پنج قطعه سنگ اسم گذاری گردیده و روی دست رقیب گذاشته می شود.رقیب باید در یک آن دست را بالا برده و با ایجادخلاء ما بین دست و سنگها آنها را در هوا بگیرد.

شاه و وزیر در صومعه علیا(سوما)

شاه و وزیر نوعی از بازیهای دسته جمعی می باشد که با یک قوطی مکعب شکل همچون قوطی کبریت انجام می گیرد که در شش ضلع آن اسامی همچون شاه، وزیر، دلقک، رعیت، جلاد و زندانی نوشته می شود و این قوطی به ترتیب بین نفرات حاضر چرخانده می شود و هر کس بسته به نوبت خود قوطی کبریت را همچون تاس می اندازد اگر شاه در آمد شاه می شود اگر وزیر درآمد وزیر می شود اگر جلاد در آمد جلاد می شود و... هر کسی که شاه شد به شخص جلاد دستور می دهد تا بوسیله یک کمر یا شلاق زندانی را مجازات کند و همچنین دلقک مجبور است به نوعی شاه را بخنداند و ... بدین ترتیب با چرخاندن قوطی کبریت ، منصب افراد نیز تغییر کرده و بازی تداوم می یابد.

گول گول (گل و پوچ) در صومعه علیا(سوما)

در این بازی نفرات موجود به دو دسته تقسیم می شوند اگر نفرات 8 نفر باشند به دو دسته 4 نفره تقسیم می شوند و اگر 7 نفر باشند به دو دسته 3 نفره تقسیم می شوند و نفر هفتم بعنوان "ریحان و مرضیه"به هر دو گروه صاحب بازی می پیوندد و در صورت باخت گروهی به گروه روبرو می پیوندد. در این بازی چیزی همچون لوبیا یا نخود را به عنوان"گل" در نظر گرفته دسته ای آنرا در یک دست قایم می کند و برای رد گم کردن همه مشت هایشان را بسته و به جلو می آورند. حریفان با حدس و گمان گلی را که قایم گردیده پیدا می نمایند برای اینکار چنین می گویند: یا بوندادیر یا اوندا حالوا چی دوکانیندا ننه م دئدی آل بوندان هنگام تکرار این کلمات دست راست یکی از رقبا روی دستان بسته شده می چرخد اگر توانست گل را پیدا کند در این صورت بازی از گروه اول به گروه دوم منتقل می شود در غیر اینصورت یک امتیاز به گروه اول داده شده و بازی بوسیله گروه اول ادامه می یابد.

گیز لنپاچ (قایم موشک ) در صومعه علیا(سوما)

به قید قرعه یکى از بازیکنان چشم مى‌گذارد و دیگرى پنهان مى‌شود. فردى که چشم گذاشته تا عدد ۱۰۰ مى‌شمارد و بعد به جست‌وجو مى‌پردازد. ضمناً مواظب است تا فرد پنهان شده نتواند خود را به محل اصلى برساند زیرا اگر بازیکن بتواند دست خود را به محل اصلى بزند، دوباره فرد قبلى باید چشم بگذارد. اگر فرد چشم گذاشته، بازیکن پنهان شده را پیدا کرد، او باید به‌جاى اولى چشم بگذارد . در زمانى‌که بازیکن اول فرد پنهان‌شده را مى‌یابد به‌جاى اصلى برمى‌گردد و دست خود را به آن محل مى‌زند و مى‌گوید 'سوک سوک' همین‌طور وقتى که فرد پنهان‌شده خود را به محل مى‌رساند از این لفظ استفاده مى‌کند .

عاشیق اویناماق در صومعه علیا(سوما)

با توجه به ایام زمستان بی مناسبت نیست که اولین بازی را عاشیق اویناماق معرفی نماییم. این بازی بصورت چند نفره و به دو صورت انجام میپذیرد. وسیله بازی هر نفر یک قاپ(عاشیق(استخوانی از پای گوسفند یا بز))و هر نفر یک بادام. قدیم در چشمه کنان مردم به خاطر اینکه فاقد یخچال بودند هر سال یک یا چند گوسفند و بز را اوایل زمستان سر میبریدند و از ان اشکنه و قرمه (قیله)درست می کردندو برای استفاده در طول سال ذخیره می نمودند. وبه این مناسبت مهمانی میدادند ودرست در این مهمانیها قاپها یا عاشیقها نصیب بچه ها میشد و ابزار بازی آنها فراهم میگردید البته این مو ضوع هم اکنون هم بین روستانشینان مرسوم است ولی با این تفاوت که بیشتر گوشت بریده شده سهم سوغات فرزندان شهر نشین چشمه کنان میشود و مقدار کمی از آن تبدیل به غرمه میگردد که آبگوشت بسیار لذیزی از ان میتوان درست کرد. ببخشید از موضوع اصلی عاشیق اویناماق خارج شدیم. یاد دوران زیبای سخت بچگی بخیر نمیدانم چه قدرت شگفتی وجود داشت که علا رقم سرمای شدید با وجودی که سرما اجازه جمع کردن دستمان را به ما نمیداد به بازی عاشیق ادامه میدادیم و چه دعواهایی بر سر تصاحب یک بادام پوچ با هم میکردیم. بله خدمت شما عرض کردم که این بازی به دو صورت انجام می پذیرد 1-جزیق یک دایره بزرگ تقریبا به قطر 2 متر می کشیدند و هر نفر بادامی وسط دایره می گذارد هر کس در نوبت خود بتواند با قاپ(عاشیق)هر چند تا بادام از این دایره بیرون ببرد آن بادامها را صاحب خواهد شد. 2-ابه بدین صورت که یک نقطه به عنوان ابه در نظر گرفته میشود ودر فاصله تقریبی 3متر ان بادامها کاشته میشود و از روی بادامها عاشیق به سمت ابه پرتاب میشود هرکس که عاشیق او به ابه نزدیکتر باشد بازی را شروع میکند و به سمت بادامها پرتاب میکند اگر تمام بارامها را به اندازه یک پا از جای خود تکان دهد در اخرین جابجایی بادامها باید طوری ضربه بزند که عاشیقش از دیگران به قدری فاصله بگیرد که دیگران نتوانند عاشیق او را بزنند.در صورتی که هچکس نتواند او را بزند او برنده بازی میشود و همه بادامها را میبرد در غیر این صورت اولین شخصی که بتواند عاشیق او را بزند برنده بازی خواهد شد. خواش میکنم بیایید یک بار دیگر لذت عاشیق اونامق را درک نماییم.

ناققیجلى در صومعه علیا(سوما)

فضاى محدودى را مشخص مى‌کنند. یک نفر گرگ مى‌شود و پاى خود را بالا مى‌گیرد و لى‌لى مى‌کند و به‌دنبال سایرین مى‌رود تا آنها را بگیرد. اگر بتواند کسى را بگیرد او گرگ مى‌شود. گاه توافق مى‌شود که گرگ بتواند نوک پاى خود را زمین بگذارد، یا پاى خود را عوض کند. توافق دیگرى که در ابتداى بازى صورت مى‌گیرد بر سر این است که آیا گرگ باید یکى از بازیکنان یا همه ٔ آنها را بگیرد .

قوندوم، کوشدوم (دوزبازی ) صومعه علیا(سوما)

مربعى ۱۰ ٭ ۱۰ سانتى‌متر مى‌کشند و سپس قطرهاى آن را رسم مى‌کنند و ضلع‌ها هم نصف مى‌شوند و به‌هم متصل مى‌گردند و روى هر نقطه یکى از حروف الفبا قرار مى‌گیرد. هریک از بازیکنان سه دگمه یا سنگ‌ریزه برمى‌دارند و به‌نوبت روى نقاط تعیین‌شده مى‌گذارند و هربار راه همدیگر را مى‌بندند تا سه مهره ٔ یک نفر در یک ردیف قرار نگیرد. هرکس موفق شود مهره‌هاى خود را در یک ردیف قرار دهد، برنده ٔ بازى است .

اوشدى ، اوشدى (پَر - پَر ) در صومعه علیا(سوما)

بازیکنان دور هم مى‌نشینند و یک نفر را به‌عنوان استاد انتخاب مى‌کنند. استاد از همه مى‌خواهد انگشت سبابه خود را وسط بازى بگذارند. سپس استاد مى‌خواند: اوشدى اوشدی، قوش اوشدى (پَر، پَر، کلاغ‌پر) و بچه‌ها دست خود را بالا مى‌برند . استاد نام پرنده‌ها یا غیر پرنده‌ها و اشیاء مختلف را مى‌برد و بچه‌ها دست‌ها را بالا مى‌برند. کسى که دست خود را در زمانى بالا ببرد که استاد نام شیء یا غیر پرنده‌اى را اعلام مى‌کند، سوخته است و باید از بازى کنار برود .

آتدرما معمولى در صومعه علیا(سوما) 

یکى از بازیکنان داوطلب مى‌شود که به حالت دولا به ایستد. به این بازیکن قلدان قسیر مى‌گویند. در نزدیکى او کپه‌اى خاک مى‌ریزند. ابتدا سردسته روى کپه ٔ خاک جفت زده و از روى قلدان قسیر مى‌پرد و در آن طرف فرود مى‌آید. پس از آنکه همه ٔ بازیکنان پریدند، قلدان قسیر جاى خود را تغییر مى‌ ٔ هد و به محلى مى‌رود که سردسته در پرش خود فرود آمده است. به‌همین ترتیب بازى ادامه پیدا مى‌کند و در هربار، قلدان قسیر جاى خود را عوض مى‌کند. این روال تا زمانى که یکى از بازیکنان نتواند از روى قلدان قسیر بپرد ادامه مى‌یابد . وقتى کسى از پریدن بازماند او باید جاى قلدان قسیر خم شود و قلدان قسیر به بازى برگردد. به‌خاطر داوطلب شدن به او این امتیاز داده مى‌شود که تا آخر بازى بپرد، حتى اگر در بعضى از پرش‌هاى خود موفق نشود .

دنه بازی در صومعه علیا(سوما)

نمیدونم دقیقا چند سال پیش بود، ولی یادمه که همین موقع ها یعنی اولای بهار بود، توی کوچه با بچه ها داشتیم "دنه بازی" میکردیم، دنه بازی اینطور بود که هسته­ی زرد آلویی رو که پارسال جمع کرده بودیم با فاصله ی یک متری، روی یک خط صاف می چیدیم وبعدش نفرات اول و دوم و... که بازی رو باید شروع می کردند رو انتخاب می کردیم انتخاب نفرات این طور بود که هر کسی ساقای خودش رو (ساقا معمولا درب یک شیشه نوشابه بود که توشو با شمع سید بابا پر می کردیم تا سنگین بشه) از کنار دیوار و از یک ارتفاع یک متری ول می کرد ساقای هرکی که فاصله ی بیشتری از دیوار می گرفت نفر اول بود و می گفتیم "پش" (pesh) و نفر دوم "آردی"، سوم "آردی دن آردی " و به همین ترتیب تا "قیران " که نفر آخر بود معلوم می شد. بعد نفر اول یا پش بازی رو شروع می کرد یعنی از یک نقطه ی معلوم ساقای خودش رو روی زمین با انگشت سر می داد تا به یکی از دنه ها بخوره اگه به دنه یی می خورد دنه مال اون بود و باید ضربه ی بعدی رو هم به عنوان جایزه می زد و اگر هم نمیتونست دنه یی رو بزنه نفر دوم به همین ترتیب بازی رو ادامه می داد البته اینم بگم که قوانین این بازی خیلی شبیه "قوز بازی " بود که معمولا تو پاییز بازی می کردیم که فکر کنم دنه بازی ازهمون قوز بازی گرفته شده بود. بعد از اینکه چند دست بازی کردیم و خسته شدیم کنار دیوار نشسته بودیم و سراینکه کی برنده شده و کی "جوالوخ" (جرزنی) کرده جرو بحث می کردیم،

قیش ویردی در صومعه علیا(سوما)

این بازی تفریحی که برای آقایان میباشد افراد به دو گروه تقسیم می شوند سپس دایره ای به قطر حدود4متر روی زمین می کشند گروهی در داخل دایره قرار می گیرند وکنار پای هرکدام یک کمربند قرار دارد که سر کمر بند روی خط دایره وامتدادآن به سمت مرکز دایره کشیده شده است گروهی که در بیرون دایره قراردارند سعی می کنند به هر ترتیب کمربندها را بردارند که اگر موفق شوند افراد داخل دایره را از زانو به پایین با کمر بند میزنند .وهمچنین می توانند با کمربندی که در دست دارند با ضربه کمربندهای دیگر را بیرون بکشند. افراد داخل دایره نیز سعی می کنند با پا افراد بیرون را بزنند به شرط آنکه یکپایشان داخل دایره باشد که اگر موفق شوند ویا بتوانند افراد بیرونی را با زور به داخل دایره بکشانند جای دو گروه عوض میشود.